RI&E: Risico Inventarisatie en – Evaluatie

Geen overbodige luxe

Misschien is het je al bekend: een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) is een verplicht onderdeel van de Arbowet voor elke organisatie. Toch is niet iedereen volledig op de hoogte van wat een RI&E precies inhoudt en hoe je dit aanpakt. In dit artikel willen we dat graag wat duidelijker maken.

We gaan dieper in op wat een RI&E nu eigenlijk betekent, wat er van bedrijven wordt verwacht, de stappen die nodig zijn om het op te zetten, en of het uitbesteden van dit proces een interessante optie voor je zou kunnen zijn. Ook behandelen we een aantal veelgestelde vragen.

Op deze manier kun je goed geïnformeerd een weloverwogen beslissing nemen over hoe je dit aanpakt. Zo kun je het welzijn van je personeel optimaal beschermen, op een manier die bij jouw bedrijf past.

Wat is een RI&E?

In Nederland is de RI&E een wettelijke verplichting. Het doel ervan? Het identificeren van mogelijke risico’s op de werkvloer. We hebben het hier niet alleen over voor de hand liggende gevaren, maar ook over meer specifieke zaken zoals chemische stoffen, ergonomie en zelfs psychosociale risico’s. Een grondige evaluatie van al deze aspecten staat centraal.

Een belangrijk onderdeel van de RI&E is het ‘Plan van Aanpak’. Hierin staat gedetailleerd beschreven hoe het bedrijf van plan is om de geïdentificeerde risico’s op het gebied van veiligheid en gezondheid aan te pakken. Dit plan geeft niet alleen richting aan de maatregelen, maar ook aan de tijdlijnen waarbinnen deze uitgevoerd zullen worden. Zo vormt de RI&E een essentiële pijler voor de veiligheid en gezondheid op de werkvloer van elk bedrijf.

Wat bedrijven moeten doen:

Ieder bedrijf met personeel die samen of alleen, tenminste 40 uur per week werken, moet een RI&E-beoordeling uitvoeren. Het is meer dan alleen een wettelijke verplichting; het is een diepgaande blik op de specifieke risico’s binnen jouw bedrijf. Zodra die risico’s in kaart zijn gebracht, is het tijd voor actie. Dit komt in de vorm van een gedegen Plan van Aanpak. Hierin staan niet alleen maatregelen om die risico’s aan te pakken, maar ook wanneer deze maatregelen worden uitgerold.
Sinds 2021 houdt de Arbeidsinspectie nauwer toezicht. Voorbereiding is dus key om boetes te voorkomen. Maar hier gaat het om meer dan alleen het naleven van regels. Het gaat erom dat jouw organisatie in een veilige en gezonde omgeving kan werken. Door welzijn te prioriteren, bouw je niet alleen aan een gezond personeelsbestand, maar draag je ook bij aan de algehele gezondheid, levensduur en het succes van je bedrijf.

Opstellen van de RI&E en het Plan van Aanpak

Het in kaart brengen van risico’s

Bij het opstellen van een RI&E neem je grondig de werkplek onder de loep om mogelijke gevaren te identificeren. Denk aan machines, systemen, stoffen, werkprocessen en de activiteiten van werknemers. De geïdentificeerde risico’s worden beoordeeld op ernst en waarschijnlijkheid, en krijgen prioriteit op basis van hun potentieel schadelijke impact.

Het opzetten en uitvoeren van een RI&E valt onder de verantwoordelijkheid van de werkgever. Die kan ervoor kiezen om dit intern te doen, met behulp van een interne preventiemedewerker, of eventueel met de assistentie van een externe partij. Vaak hangt dit af van de omvang van het bedrijf. Voor grotere bedrijven of bedrijven zonder interne expertise kan uitbesteding een verstandige keuze zijn. Het is essentieel dat de Risico Inventarisatie- en Evaluatie begrijpelijk is voor alle werknemers.

Het Plan van Aanpak

Zijn alle risico’s geïdentificeerd en geëvalueerd? Dan is het tijd voor het opstellen van een Plan van Aanpak. Hierin staat gedetailleerd beschreven welke maatregelen genomen moeten worden en hoe dit zal gebeuren. Het Plan van Aanpak moet minimaal het volgende bevatten:

• Welke verbeteringen de werkgever zal doorvoeren.
• Welke van deze verbeteringen de hoogste prioriteit hebben.
• Wanneer deze verbeteringen afgerond moeten zijn.
• Wie verantwoordelijk is voor de uitvoering ervan.

Zowel de RI&E als het Plan van Aanpak moeten worden getoetst door een gecertificeerde deskundige die aan het bedrijf verbonden is, of door een gecertificeerde arbodienst. Er is één uitzondering op deze regel voor bedrijven met minder dan 25 medewerkers. Zij zijn niet verplicht de RI&E te laten beoordelen door een arbodeskundige, maar moeten wel gebruikmaken van een erkend RI&E-instrument dat betrekking heeft op hun branche.

Draagvlak creëren

Als er geen draagvlak is voor de RI&E op de werkvloer, belandt de RI&E al snel als een vergeten stuk papier in de kast. Draagvlak kan worden gecreëerd door medewerkers actief te betrekken bij het proces en naar hun opmerkingen te luisteren. Op deze manier worden medewerkers zich bewuster van hun eigen arbeidsomstandigheden. Daarnaast moet degene die de RI&E opstelt gemotiveerd zijn om het werkproces veiliger te maken en een grondige kennis hebben van de bedrijfsprocessen. Na het opstellen van de RI&E en het Plan van Aanpak is het van groot belang dat deze ook daadwerkelijk worden uitgevoerd en nageleefd. Hier ligt een belangrijke taak voor de preventiemedewerker en/of de werkgever.

Actueel houden van de RI&E

De opgestelde Risico Inventarisatie en Evaluatie moet voortdurend worden bijgewerkt naarmate de arbeidsomstandigheden veranderen, bijvoorbeeld door de introductie van nieuwe machines of veranderingen in het productieproces. In een risicomanagementcyclus doorloopt men de volgende stappen: het vaststellen van doelstellingen, inventariseren van risico’s, evalueren van risico’s, opstellen van het Plan van Aanpak, implementeren van het programma, meten en evalueren van de resultaten, en vervolgens weer terug naar het formuleren van nieuwe doelstellingen. Zo blijft de veiligheid en gezondheid op de werkvloer optimaal gewaarborgd.

Stappenplan RI&E : Overzicht in Vier Fasen

Fase 1 – Informatie Verzamelen:

• Grondig onderzoek van relevante Arbo-catalogi.
• Bestuderen van wet- en regelgeving, publicaties van SZW.
• Analyseren van interne Arbodocumenten van de organisatie (ongevalsrapporten, verzuimcijfers, Arbobeleid, eerdere RI&E-rapporten, enz.).
• Voorbereiden van enquêtes en bedrijfsbezoeken (inclusief planning, afstemming en coördinatie).

Fase 2 – Bedrijfsbezoek:

• Interview met de preventiemedewerker en de directievertegenwoordiger.
• Gesprekken met medewerkers over Arbo-gerelateerde onderwerpen.
• Specifieke interviews met medewerkers over onderwerpen gerelateerd aan Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA).
• Invullen en bespreken van de branche-RI&E (of een alternatief instrument bijvoorbeeld SafeFlow).
• Inspectie van de arbeidsomstandigheden samen met de preventiemedewerker.

Fase 3 – Rapportage:

• Opstellen van de RI&E-rapportage, inclusief het concept Plan van Aanpak.

Fase 4 – Afronding van het RI&E-onderzoek:

• Bespreking van alle verzamelde documentatie.
• Indien nodig, officiële toetsing van de RI&E (inclusief toetsingsbrief).
• Evaluatie van de dienstverlening via een evaluatieformulier.